در مراحل اولیه دیسک گردن، زمانی که ترک‌های کوچک و بیرون‌زدگی جزئی ایجاد میشود، این عارضه با پیگیری منظم و درمان مناسب تا حد زیادی قابل‌کنترل است و حتی امکان بهبود نسبی و بازگشت دیسک به وضعیت طبیعی وجود دارد. اما در صورت بی‌توجهی، این مشکل می‌تواند به مراحل پیشرفته و بحرانی برسد که در آن پارگی کامل دیسک رخ‌داده و فشار شدیدی بر اعصاب نخاعی وارد میشود. در بسیاری از موارد، سایر مهره‌های گردنی نیز درگیر شده و شدت علائم افزایش می‌یابد.
در این شرایط، فرد ممکن است با درد مزمن، افزایش سردردهای ناشی از گردن، بیحسی و درد منتشرشده تا انگشتان دست، ضعف عضلانی و محدودیت شدید در حرکت مواجه شود که به‌طورجدی کیفیت زندگی را تحت‌تأثیر قرار میدهد. در چنین مرحله‌ای، جراحی به‌عنوان تنها گزینه درمانی مؤثر مطرح میشود.
پیشرفت‌کردن دیسک گردن در صورت سهل‌انگاری
مهمترین خطر دیسک گردن، پیشرفت بیماری و بیرون‌زدگی و پارگی کامل دیسک است که با ایجاد فشار بر کانال نخاعی، می‌تواند منجر به التهاب شدید و آسیب‌های جدی عصبی شود. علاوه بر این، در بسیاری از موارد، دیسک‌های مجاور نیز به‌تدریج تحلیل رفته و سایر مهره‌های گردنی را درگیر میکنند که این امر نه‌تنها شدت علائم دیسک گردن را افزایش میدهد، بلکه درمان را نیز پیچیده‌تر می‌سازد.
علائم شدت یافته شامل درد منتشرشده، بیحسی و گزگز به دست و انگشتان خواهد بود. در موارد شدیدتر، آسیب‌های نخاعی میتوانند منجر به ضعف عضلانی یا حتی ناتوانی در گرفتن اشیا شوند. در چنین شرایطی، جراحی اغلب اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در ادامه، تغییرات ساختاری و علائم این عارضه در مراحل مختلف مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
|
ابتدا نازک میشود و آب خود را از دست میدهد؛ کاهش انعطاف پذیری |
|
دیسک پاره شده، بیرون می زند؛ فشار شدید به عصب ها و التهاب |
|
پیشرفت به مرحله بحرانی دیسک کاملا از بین رفته، تشکیل زائده‌های استخوانی، بروز تنگی کانال نخاعی و آرتروز |
سهل‌انگاری در مراحل اولیه دیسک گردن
در مراحل اولیه بیماری، در صورت شروع به‌موقع درمان، دیسک تا حد زیادی می‌تواند به وضعیت طبیعی خود بازگردد و از پیشرفت بیماری جلوگیری شود. اما در صورت عدم درمان صحیح یا ادامه عادات نادرست، تغییرات در دیسک تشدید شده و وارد مرحله پیشرفته‌تری میشود که در این شرایط بازگشت کامل به حالت طبیعی دشوارتر خواهد بود.
این پیشرفت شامل تغییرات ساختاری در دیسک و افزایش شدت علائم است که ممکن است در مهره‌های مختلف گردن به شکل‌های گوناگون ظاهر شود. در ادامه، این تغییرات به‌صورت دقیق‌تر بررسی شده است.
تغییرات ساختاری
در مراحل اولیه دیسک گردن، دیسک بین مهره‌ای به‌تدریج رطوبت خود را ازدست‌داده، نازک‌تر شده و ترک‌های ریزی در دیواره آن ایجاد میشود. در برخی موارد، ممکن است برجستگی خفیفی در دیسک رخ دهد، بدون آنکه آسیب جدی به اعصاب وارد شود. خوشبختانه، در این مرحله، تغییرات هنوز قابل‌بازگشت هستند. با درمان مناسب، برجستگی جزئی دیسک کاهش‌یافته و ترک‌های سطحی در دیواره آن ترمیم می‌شوند که از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند.
اما در صورت عدم درمان یا تداوم عادات نادرست، بیماری به مراحل شدیدتری پیشرفت خواهد کرد. در این شرایط، ترک‌های دیسک عمیق‌تر شده و در نهایت، دیسک دچار پارگی میشود. در این مرحله، ماده ژلاتینی درون دیسک (هسته مرکزی) از طریق این ترک‌ها به بیرون نشت کرده و به اعصاب نخاعی فشار وارد می‌کند. این وضعیت می‌تواند منجر به درد شدید، ضعف عضلانی و بیحسی در نواحی مختلف بدن شود.
تغییرات علایم در درگیری مهره‌های بالایی تا مهره 4
با پیشرفت بیماری، درد گردن و سردردهای گردنی تشدید شده و درد از نواحی پشت سر به شانه‌ها منتشر میشود. علاوه‌برآن، فرد احساس سختی در حرکت گردن داشته و فشار قابل‌توجهی را در ناحیه گردن تجربه می‌کند.
تغییرات علایم در درگیری مهره‌های میانی در مهره 5 و 6
در صورت درگیری مهره‌های میانی گردن در مراحل پیشرفته، درد نه‌تنها شدت می‌یابد، بلکه سبب گسترش از گردن به شانه‌ها و بازوها میشود. در برخی موارد، این درد تا ساعد نیز امتداد می‌یابد. علاوه بر درد، ممکن است فرد دچار بیحسی یا سوزن‌سوزن‌شدن در انگشت شست و اشاره شود. همچنین، ضعف عضلانی در بازوها می‌تواند به‌مرور ظاهر شده و دامنه حرکتی فرد را محدود کند.
تغییرات علایم در درگیری مهره‌های انتهایی در مهره 7 و 8
در صورت درگیری مهره‌های انتهایی گردن و پیشرفت بیماری، درد از گردن به شانه‌ها و پشت بازوها گسترش می‌یابد. هم‌زمان، بیحسی و گزگز در دستها و انگشتان احساس میشود. ضعف عضلانی، به‌ویژه در انگشتان میانی و حلقه، بیشتر نمایان شده و ممکن است فرد در گرفتن و نگه‌داشتن اشیا دچار مشکل شود که می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد روزمره داشته باشد.
سهل‌انگاری دیسک در مرحله شدید
در صورت پیشرفت دیسک گردن به مرحله شدید و عدم دریافت درمان مناسب، بیماری به وضعیت بحرانی می‌رسد. در این مرحله، فشار حداکثری بر اعصاب گردنی، به‌ویژه نخاع، وارد شده و التهاب و آسیب‌های عصبی به‌شدت افزایش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلاتی نظیر اختلال در تعادل، محدودیت شدید در حرکت گردن و کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره شود. در بسیاری از موارد، در این مرحله تنها گزینه درمانی مؤثر، جراحی خواهد بود. در ادامه، تغییرات ساختاری و علائم مرتبط با این مرحله بررسی شده است.
تغییرات ساختاری
در مرحله بحرانی، لایه خارجی دیسک به طور کامل پاره شده و هسته ژلاتینی آن به بیرون نشت می‌کند که می‌تواند به اعصاب نخاعی فشار وارد کرده و التهاب ایجاد کند. هم‌زمان، دیسک آب خود را ازدست‌داده، نازک‌تر شده و خاصیت ضربه‌گیری‌اش کاهش می‌یابد. این وضعیت مهره‌ها را به هم نزدیک‌تر کرده و فشار بیشتری به مفاصل بین مهره‌ای وارد می‌کند که نتیجه آن، سفتی گردن و محدودیت حرکتی است.
بدن برای جبران این بی‌ثباتی، زائده‌های استخوانی (استئوفیت‌ها) تولید می‌کند که ممکن است باعث تنگ شدن کانال نخاعی و آسیب دائمی به اعصاب شوند. در برخی افراد، این تغییرات در نهایت به آرتروز گردن منجر میشود. در این مرحله، اگر روش‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، جراحی‌هایی مانند برداشتن بخش بیرون‌زده دیسک (دیسککتومی) یا جوش‌دادن مهره‌ها (فیوژن مهره‌ای) برای کاهش درد و ایجاد ثبات انجام میشود.
در برخی افراد، آسیب دیسک گردن ممکن است فقط یک‌مهره را درگیر کند و سایر مهره‌ها سالم باقی بمانند. اما در بسیاری از موارد، باگذشت زمان و به دلیل مکانیسم جبرانی بدن، فشار اضافی به دیسک‌های مجاور وارد شده و روند تحلیل آن‌ها تسریع میشود. این موضوع می‌تواند چندین مهره را به طور هم‌زمان درگیر کند و منجر به علائم شدیدتر، درد مزمن و درمان پیچیده‌تر شود.
تغییرات علایم در درگیری مهره‌های بالایی تا مهره 4
درگیری مهره‌های بالایی تا مهره C4 معمولاً با درد و گرفتگی شدید در گردن و پشت سر همراه است که می‌تواند شبیه سردردهای تنشی باشد. همچنین، سرگیجه، احساس ناپایداری یا عدم تعادل به دلیل تأثیر بر سیستم عصبی خودکار از دیگر علائم شایع این مشکل محسوب میشود. درد و سفتی در عضلات اطراف گردن و شانه‌ها نیز ممکن است ایجاد شده و با حرکات سر تشدید شود. در موارد شدیدتر، خصوصاً درگیرشدن مهره C4، مشکلات تنفسی یا ضعف دیافراگم نیز ممکن است بروز کند. برخلاف درگیری مهره‌های پایین‌تر، این عارضه معمولاً درد انتشاری در دستها ایجاد نمی‌کند و بیشتر به شکل سردرد، سرگیجه و اختلالات تعادلی نمایان میشود.
تغییرات علایم در درگیری مهره‌های میانی در مهره 5 و 6
مهره‌های C5 و C6 از مهمترین مهره‌های درگیر در فتق دیسک گردن هستند، زیرا این ناحیه بیشترین استعداد را برای آسیب‌های گردنی دارد. عصب‌هایی که از این بخش خارج می‌شوند، به شانه‌ها، بازوها و بخشی از ساعد می‌رسند و در نتیجه، بروز فتق در این ناحیه می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند. از جمله این علائم می‌توان به درد و ضعف در شانه‌ها و قسمت بیرونی بازو، به‌ویژه در عضله دلتوئید (عضله سه‌گوش کتف) و عضله دوسر بازویی اشاره کرد.
همچنین، گزگز یا بیحسی در بازو و شانه ممکن است احساس شود، اما معمولاً تا انگشتان کشیده نمی‌شود. علاوه بر این، کاهش قدرت در خم‌کردن آرنج و بالابردن بازو نیز از علائم شایع است. برخی بیماران دردی در ناحیه بین دو کتف را تجربه میکنند که با حرکت گردن شدت می‌یابد. این نوع فتق دیسک، یکی از رایج‌ترین فتق‌های گردنی محسوب میشود و می‌تواند باعث محدودیت حرکتی در شانه و بازو گردد.
تغییرات علایم در درگیری مهره‌های انتهایی در مهره 7 و 8
مهره‌های C7 و C8 مستقیماً به عصب‌هایی متصل‌اند که به ساعد، دست و انگشتان می‌رسند و در نتیجه، درگیری این ناحیه تأثیر مستقیمی بر مهارت‌های دستی و عملکرد انگشتان دارد. از جمله علائم این مشکل می‌توان به درد تیرکشنده از گردن تا دست و انگشتان، ضعف در دست و کاهش قدرت‌گرفتن اشیا اشاره کرد.
همچنین، گزگز یا بیحسی در ساعد، مچ و انگشتان، به‌ویژه در انگشت میانی و انگشت کوچک، از نشانه‌های رایج است. بیماران ممکن است در حرکات دقیق انگشتان مانند نوشتن، گرفتن اشیای کوچک یا بستن دکمه لباس دچار مشکل شوند. درگیری C8 می‌تواند باعث ضعف در خم‌کردن انگشتان و کنترل مچ دست شود که این مسئله بیشترین تأثیر را بر عملکرد روزمره دستها و انگشتان می‌گذارد.
درمان به‌موقع؛ پیشگیری از عوارض دیسک گردن
تا زمانی که دیسک گردن به مرحله نیاز به جراحی نرسیده باشد، درمان‌های غیرجراحی میتوانند روند پیشرفت بیماری را کند کرده و از بروز عوارض جدی جلوگیری کنند. این روش‌ها با کاهش درد و التهاب، بهبود حرکت گردن و بهینه‌سازی وضعیت بیمار نقش مهمی ایفا میکنند. درمان های دیسک گردن شامل طیف وسیعی از روش‌ها، از درمان‌های خانگی و فیزیوتراپی گرفته تا لیزر درمانی و روش‌های تخصصی‌تر است که در ادامه به آن‌ها پرداخته شده است.
مصرف آب کافی
مصرف آب کافی نقش کلیدی در سلامت دیسک‌های گردنی دارد، زیرا دیسکها برای حفظ خاصیت ارتجاعی، جذب فشار و جلوگیری از تحلیل‌رفتن، به آب‌رسانی مناسب نیاز دارند. آب کافی با کاهش التهاب، بهبود گردش خون و تأمین مواد مغذی به ترمیم دیسک‌های آسیبدیده کمک کرده و از تخریب زودرس آن‌ها پیشگیری می‌کند. برای حفظ سلامت دیسک‌های گردنی و جلوگیری از مشکلات مرتبط، نوشیدن روزانه حداقل ۸ لیوان آب توصیه میشود.
دارودرمانی
دارودرمانی در درمان دیسک گردن زمانی استفاده میشود که درد، التهاب و اسپاسم عضلانی موجب محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی بیمار شود. این روش معمولاً در مراحل اولیه تا متوسط بیماری و برای علائم خفیف تا متوسط کاربرد دارد. در این مرحله، از داروهای ضدالتهابی، شل‌کننده‌های عضلانی و مسکن‌ها به‌صورت قرص، پماد یا ژل‌های موضعی استفاده میشود. در موارد شدیدتر، در صورت پاسخ ندادن به درمان‌های خوراکی، ممکن است تزریق کورتون برای کاهش التهاب و درد توصیه شود.
گردنبند طبی
گردنبند طبی در مراحل حاد و ناگهانی دیسک گردن، پس از آسیب یا برخی درمان‌ها مانند تزریق کورتون، به‌عنوان یک حمایت موقت برای کاهش حرکت گردن و تسکین درد و التهاب بسیار مؤثر است. بااین‌حال، استفاده طولانیمدت از آن توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است منجر به ضعف عضلات گردن شود.
فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی
ورزش و حرکات اصلاحی در مراحل اولیه تا متوسط دیسک گردن، پس از کاهش درد حاد و کنترل التهاب، نقش مهمی در بهبود وضعیت بیمار دارند. این تمرینات باهدف تقویت عضلات گردن، افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش فشار بر دیسکها طراحی شده‌اند و در صورت انجام صحیح، میتوانند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و نیاز به درمان‌های تهاجمی را کاهش دهند.
علاوه بر این، سایر روش‌های درمانی؛ مانند اوزون تراپی، طب سوزنی و ماساژدرمانی نیز با کاهش التهاب و بهبود گردش خون به ترمیم و بازسازی بافت دیسک کمک میکنند.
سؤالات متداول
مهمترین علایم پارگی دیسک گردن چیست؟
پارگی دیسک گردن با درد گردن، خشکی عضلات، گزگز یا بیحسی در شانه و دستها ظاهر میشود. ممکن است درد با حرکت گردن یا نشستن طولانی تشدید شود.
دیسک گردن عصبی چیست؟
دیسک گردن عصبی زمانی رخ میدهد که دیسک آسیبدیده به ریشههای عصبی فشار آورده و باعث درد، بیحسی و ضعف در دستها شود. در مقابل، برخی دیسکها فقط درد موضعی گردن ایجاد میکنند.
علت دیسک گردن در جوانی چیست؟
علت دیسک گردن در جوانی شامل نشستن طولانیمدت، استفاده زیاد از موبایل و کامپیوتر، وضعیت نامناسب گردن، ضربه یا ورزشهای سنگین است. همچنین ضعف عضلات و استرس میتوانند احتمال بروز آن را افزایش دهند.
بدترین حالت خوابیدن برای دیسک گردن چیست؟
خوابیدن روی شکم یا با بالش خیلی بلند یا خیلی سفت برای دیسک گردن مضر است. بهترین حالت، خوابیدن به پشت یا به پهلو با بالش مناسب زیر گردن است.
آیا دیسک گردن به فلج شدن منجر میشود؟
در موارد شدید، اگر دیسک گردن به نخاع فشار زیادی وارد کند، ممکن است باعث ضعف شدید یا فلج شود. در صورت بروز علائمی مانند بیحسی، ضعف عضلانی یا مشکلات تعادلی، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
چه کارهایی برای دیسک گردن ضرر دارد؟
نشستن طولانی، خم‌کردن سر به جلو، استفاده زیاد از موبایل، بلندکردن اجسام سنگین و خوابیدن روی بالش نامناسب برای دیسک گردن مضر است.
چه میزان وزن برداشتن برای افراد مبتلا به دیسک گردن مجاز است؟
افراد مبتلا به دیسک گردن بهتر است از برداشتن بارهای سنگین (بیش از ۵-۷ کیلوگرم) خودداری کنند. برای بلندکردن اجسام سبک‌تر نیز باید از تکنیک صحیح (صاف نگه‌داشتن گردن و استفاده از زانوها) استفاده کنند.
کدام عضو در معرض فلج شدن ناشی از دیسک گردن است؟
دیسک گردن می‌تواند باعث فلج شدن دستها و پاها شود، زیرا نخاع در ناحیه گردنی اعصاب حرکتی کل بدن را کنترل می‌کند. در موارد شدید، حتی بی‌اختیاری ادرار و مدفوع نیز ممکن است رخ دهد.
آیا دیسک گردن خوب میشود؟
دیسک گردن در بسیاری از موارد با درمان‌های غیرجراحی مانند استراحت، فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب و ورزشهای تقویتی بهبود می‌یابد. اما در موارد شدید، جراحی ممکن است برای کاهش فشار روی نخاع و اعصاب ضروری باشد.
بهترین درمان دیسک گردن چیست؟
برای درمان دیسک گردن در موارد خفیف تا متوسط، استراحت، فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب و لیزردرمانی مؤثر هستند. در موارد شدید یا مقاوم، جراحی برای کاهش فشار روی نخاع توصیه میشود.
درای نیدلینگ و تکارتراپی برای چه نوع گردن دردی مناسب است؟
درای نیدلینگ برای اسپاسم و گرفتگی عضلانی گردن و تکارتراپی برای دردهای ناشی از التهاب و آرتروز مناسب است.
شاک ویو برای چه نوع گردن دردی مناسب است؟
شاک‌ویوتراپی برای گرفتگی عضلانی و آرتروز خفیف گردن مفید است؛ اما برای دیسک گردن شدید مناسب نیست.
